Een tijd geleden had ik het met tween vriendinnen van mij over een van mijn favoriete stokpaardjes; drugslegalisatie. Velen zullen bekend zijn met mijn toewijding aan dit onderwerp en de voordelen die dit volgens mij oplevert. Tijdens de discussie probeerde ik één van die voordelen uit te lichten, een voordeel dat volgens mij ontstaat door het wegnemen van taboe.
Het gesprek ging ongeveer zo; door drugslegalisatie wordt het taboe op het gebruik van drugs weggenomen waardoor, als iemand verslaafd raakt het makkelijker is voor die persoon om hulp te zoeken. Nou, mijn gehoor was niet overtuigd. Ik was natuurlijk stomverbaasd, het is toch een perfect voorbeeld?
Een tijdje na zo’n gesprek probeer ik altijd terug te denken aan waarom iets voor mij duidelijk is en voor de andere persoon niet. Waar had ik mijn argument kunnen verbeteren? Had ik het beter uit moeten leggen? Betere voorbeelden moeten geven? Of klopte mijn argumentatie eigenlijk van geen kant. Zo wil het wel eens voorkomen dat ik de plank volledig mis sla – vaker dan mij lief is – maar gelukkig leer ik daar ook weer van. De kunst is dan om met waardigheid toe te geven dat je fout zat, zodat je verder kan praten.
§ Taboe
Het kan ook dat mijn gehoor niet herkende dat door drugs illegaal te verklaren daar een taboe wordt gecreëerd. Een taboe is iets wat (door sociale conventies) niet gedaan of gezegd mag worden.12 Wetgeving die verbiedt, is gemaakt omdat men afkeurend staat tegenover het gebruik van drugs. Die afkeuring is een negatief waardeoordeel, waardoor mensen zich in de meeste situaties niet trots zullen laten voorstaan op hun verboden gedrag.
Nou zou je kunnen zeggen: “Maar wel praten toch gewoon over drugs, zonder dat we het zelf gebruiken?” Dat mag dan zo zijn maar we kunnen ons alleen de cliché paniekbeelden die Hollywood ons voorschotelt voor de geest halen. In volksmond is het toch zo dat als je één keer drugs gebruikt dat je meteen verslaafd bent, wat pertinent onwaar is. Mensen maken geen onderscheid tussen bijvoorbeeld xtc – dat minder verslavend is dan masturberen – en cocaine. Heroine wordt als de duivel gezien. Terwijl je als je geestelijk gezond bent heus wel met het een en ander kan experimenteren. Daarbij wordt dan wel weer een onderscheid gemaakt met alcohol alhoewel dat een van de meest verslavende substanties is, vergelijkbaar met cocaine. Dat staat nog eens los van relatieve gezondheids- en de omgevings-schade die het oplevert, die is zelfs groter dan bij cocaine. Kortom, er is genoeg kennis over stimulerende middelen maar alles wordt op een hoop gegooid onder de noemer “drugs”. Daar wordt dan toch in bedekte termen en complottheorieën over gesproken. De onwetendheid spat er vanaf.
§ Sex
Dit doet ons dan denken aan een ander taboe. Het taboe op sex, ook hier bestond in het verleden en – nog steeds – veel onwetendheid over. Het onderwerp werd altijd in bedekte termen aangehaald, hoezeer het ook een belangrijk onderdeel is van het leven. Ik bedacht mij dat ik misschien mijn argumentatie kon verbeteren door de vergelijking te trekken met dit andere taboe. Sex is misschien wel het bekendste taboe waar vaak vrouwen het meeste last van hadden en hebben. Neem nu het cliché beeld van mannen die zich trots op de borst slaan om hun veroveringen. Zet daar tegenover de promiscue vrouw, die kan maar beter haar mond houden omdat ze anders het risico loopt voor slet uitgemaakt te worden. Gelukkig is op dit gebied tegenwoordig een lichte kentering waarneembaar en ook vrouwen kunnen steeds meer openlijk praten over hun seksualiteit. Kortom, het taboe daarop neemt af.
Wat met dit voorbeeld zichtbaar wordt, is, dat zodra de afkeuring richting een onderwerp afneemt, het makkelijker wordt om die handeling of dat gedrag open en bloot plaats te laten vinden. Op het moment dat je als persoon minder neerbuigend wordt behandeld bij het vertonen van gedrag dat afwijkt van de heersende moraal, ontstaat meer vrijheid. Die vrijheid maakt het makkelijker om je te uiten over dat vroegere taboe.
§ Vergelijking
Dan nu het taboe op drugsgebruik, bij legalisatie wordt dat geheel of in ieder geval gedeeltelijk weggenomen. Zonder verder in te gaan wat de andere gevolgen zouden kunnen zijn van legalisatie, kunnen we met stelligheid zeggen dat hier een signaal wordt afgegeven dat het gebruik van stimulerende middelen meer geaccepteerd wordt dan voorheen.
Nou is het risico en de grote angst bij middelengebruik dat afhankelijkheid ontstaat, ook wel verslaving genoemd. Dat betekent dat je wordt gehinderd in je dagelijks functioneren als je geen toegang hebt tot het middel waaraan je verslaafd bent. Bij legalisatie hoeft die beschikbaarheid echter geen probleem te zijn. We zien het beste voorbeeld bij drankgebruik, daarbij bestaat een niet te onderschatten aantal hoog functionerende alcoholisten, de schattingen gaan richting de 2,5 miljoen.3 Zij komen gewoon de dag door ondanks dat ze een afhankelijks-relatie hebben opgebouwd met een verslavende substantie.
Om nou te suggereren dat dit een ideale situatie is gaat ontegenzeggelijk te ver. Denk je echter aan het alternatief, een drooglegging, met een groeiende mafia, ongecontroleerde en ziekmakende alcohol en criminalisatie van de gebruiker. In deze situatie is het onmogelijk om over een verslaving te praten omdat je dan de kans loopt in het gevang te belanden. Nee dan valt het huidige alcohol beleid toch zeker te verkiezen boven het volledig verbieden van alcohol. Als je nu verslaafd raakt aan alcohol en daardoor in de problemen komt, kan je het telefoonboek openslaan en de Brijder stichting bellen om je te helpen. Zonder dat je bang hoeft te zijn dat de politie op de stoep staat.
Ook zal in de huidige situatie de omgeving eerder alert zijn op mogelijke alcohol problemen. Als probleemdrinker heb je nu nauwelijks baat bij het verborgen houden van je gedrag, omdat het niet illegaal is en op zichzelf geen arrestatie oplevert. Je bent je hoogstens bewust van sociale controle op overmatig gebruik maar dat is een veel minder grote afschrikking dan een wettelijke aanklacht.
§ Voordelen
De vergelijking kunnen we nu doortrekken naar andere stimulerende middelen dan alcohol. Door legalisatie neem je een taboe weg, dat moet nu duidelijk zijn. Dat het wegnemen van een verbod tot meer gebruik zou leiden waag ik te betwijfelen. Dit lijkt mij meer afhankelijk van het geloof hoe ongezond iets is – denk aan roken dat is ook legaal maar wordt sterk afgeraden. Maar het voordeel dat we creëren door het taboe weg te nemen is dat het makkelijker wordt om hulp te zoeken voor een verslaving en een omgeving die eerder alert is op misbruik dat tot problemen leidt.
Een ander voordeel dat uit het wegnemen van het taboe voortvloeit, is dat een verslaafde niet meer als crimineel wordt gezien, maar als patient. In plaats van iemand aan te pakken op iets waar diegene zelf het meeste last van heeft, help je een persoon om te genezen van een ziekte. Niemand zit op een verslaving te wachten, dus benadeel je mensen dubbel door verslaafden ook nog eens strafwettelijk aan te pakken. Kies in plaats daarvan de humane weg en help mensen in een onbenijdenswaardige situatie om zo de het individu en de maatschappij als geheel in een betere positie te doen belanden.
§ Conclusie
Door makkelijker en eerder in te grijpen in problematiek die schade doet aan jou en je omgeving, beperken we de issues die ontstaan door afhankelijkheid van een verslavende substantie. Dit in vergelijking met een situatie waarbij middelgebruik illegaal is, een taboe rust op het bespreken van het gebruik ervan en zo problemen pas in een later en daarmee erger stadium tevoorschijn komen. Met als gevolg gezondheidsschade voor de verslaafde en allerhande sociale problemen voor de omgeving.
Met deze argumentatie is hopelijk duidelijk gemaakt dat door puur het taboe op drugs weg te nemen, substantiële voordelen te behalen zijn. Los van de allerhande andere zaken die komen kijken bij middelen legalisatie.
§ Serie
Graag wil ik op de manier zoals ik hierboven heb gedaan de andere argumenten omtrent deze discussie ontleden. Door de focus te leggen op een enkel aspect van een argument, probeer ik haar zo helder mogelijk haar op haar merites beoordelen. Uiteindelijk moet dat dan samen komen in een artikel dat alles met elkaar verbindt.
Bronnen: