Het doorrekenen van verkiezingsprogramma’s door het Centraal Planbureau geeft een eenzijdig beeld van de werkelijkheid.1 Doordat het CPB alleen de financieel-economische gevolgen van voorgenomen beleid in kaart brengt, krijgt de kiezer geen informatie over de effecten van partijprogramma’s op welzijn en milieu. GroenLinks moet pleiten voor een verplichte combinatie van doorrekeningen die de gevolgen van beleidskeuzes op meerdere aspecten van welvaart inzichtelijk maken.”
Vrijwillige doorrekening van het partijprogramma bestaat sinds 1986. “Nederlandse politici deelden de mening dat de alternatieven in partijprogramma’s geloofwaardig moesten zijn en daadwerkelijk een oplossing moesten bieden.” De beleidsplannen moesten uitvoerbaar, consistent en realistisch zijn.
Bij deze doorrekening van het CPB gaat het echter alleen om de economische uitruil tussen verschillende politieke doelen; ‘meer groei en werk’, ‘meer inkomsten ongelijkheid’ en ‘zuinige overheidsfinanciën’.
Cruciaal is dat deze berekening beperkt blijft to financieel-economische gevolgen. De effecten van de verkiezingsbeloftes op het milieu, klimaat en het welzijn worden buiten beschouwing gelaten. Dit smalle welvaartsbegrip (bbp) van het CPB moet uitgebreid worden naar een breder welvaartsbegrip (milieu, klimaat, welzijn).
Het Planbureau Leefomgeving (PBL) publiceert daarom een groene doorrekening, over energieopwekking, klimaat, natuur, infrastructuur, weggebruik, openbaar vervoer en reistijdbaten.
Daarnaast zou het goed zijn als ook het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) wordt betrokken bij het doorrekenen om de gevolgen voor sociale participatie, armoede- en schulden-problematiek, eenzaamheid of (psychische) gezondheid in kaart te brengen.
Bij het regeerakkoord dat bij de formatie van een nieuw kabinet moet worden vastgesteld, is de CPB-doorrekening steevast het startpunt. Opnieuw vragen de politieke partijen vrijwillig aan het CPB om het het concept-regeerakkoord door te rekenen.
“De durf om het eigen verkiezingsprogramma door te laten rekenen is in Den Haag een teken van interne geloofwaardigheid, die een potentiële regeringspartij nodig heeft.”
Om de de politieke, journalistieke en electorale aandacht voor het brede welvaartsbegrip te vergroten lijkt een verplichte combinatie van doorrekening door SCP, CPB en PBL een logische stap. Om ook de sociaaleconomische gevolgen van partijprogramma’s inzichtelijk te maken is het belangrijk dat partijen in Nederland hun verkiezingsbeloftes langs een brede meetlat durven te leggen.
GroenLinks moet pleiten voor deze aanvulling in het doorrekenproces in de strijd voor een eerlijker en groener Nederland.
-
Bolhuis, W. (2020). De macht van de CPB rekenmeesters. De Helling. https://wetenschappelijkbureaugroenlinks.nl/artikel-tijdschrift/de-macht-van-de-cpb-rekenmeesters ↩